Projekti

Resursni centar za organizacije civilnog društva u Crnoj Gori je projekat osmišljen da poboljša upravljačke i tehničke kapacitete organizacija civilnog drušrtva, saradnju sa akademskom zajednicom, lokalnim i nacionalnim vlastima, kao i da poveća povjerenje i podršku građana civilnom sektoru. On predstavlja svojevrsni servisni centar koji pruža svakodnevnu podršku organizacijama civilnog društva, ali i pojedincima aktivistima i aktivistkinjama u vidu 3 programa:

• Help desk usluge;
• Izgradnja kapaciteta OCD i
• Podsticajni okvir za djelovanje civilnog društva u Crnoj Gori.

Partneri na projektu su: NVO „Bjelopoljski demokratski centar“, NVO „Bonum“, NVO „Nada“, NVO „Novi Horizonti“ i krovna organizacija civilnog društva u Sloveniji „Centar za informacije, usluge, saradnju i razvoj OCD (CNVOS)”. Saradnici na projektu su Ministarstvo javne uprave, Kancelarija za evropske integracije i Zajednica opština Crne Gore.

Opšti cilj Resursnog centra je osnažene organizacije civilnog društva koje aktivno doprinose razvoju participativne demokratije u Crnoj Gori. Dok je specifčni cilj RC-a poboljšati kapacitete organizacija civilnog društva kako bi bili efkasni, odgovorni i nezavisni akteri i doprinijeti kreiranju okruženja koje pogoduje razvoj civilnog društva.

Specifični cilj ostvariće se kroz postizanje rezultata: Poboljšan kvalitet usluga podrške OCD koje pružaju Resursni centri; Povećani kapaciteti OCD i mreža OCD za organizacioni razvoj, dugoročno planiranje, održivost, efikasnost i učešće u procesima donošenja odluka i Poboljšano povoljno okruženje za civilno društvo: unapređen je civilni dijalog, dosledna je državna podrška organizacijama civilnog društva i povećeno poverenje građana u organizacije civilnog društva.

Projektne aktivnosti:

• Kreiranje vodiča za pružanje usluga organizacijama civilnog društva od strane konzorcijuma resursnog centra (nacionalni i lokalni resursni centri)
• Organizovanje programa obuke lokalnih resursnih centara za pružanje usluga
• Pružanje standardizovanih help desk usluga na nacionalnom i lokalnom nivou
• PR podrška OCD
• Objavljivanje E-magazina za OCD
• Kreiranje baze podataka dobitnika CSF grantova
• Organizovanje 6 jednodnevnih konsultacija za OCD na teme od važnosti za njihov rad
• Potpisivanje Sporazuma o saradnji sa CG Akademijom nauke i umjetnosti
• Definisanje i objavljivanje godišnjih kataloga obuka za OCD
• Treninzi za srednje razvijene OCD
• Treninzi za manje razvijene OCD
• Organizovanje programa izgradnje kapaciteta OCD da pružaju podršku trećim stranama – Re-granting
• Sprovođenje programa za razvoj mreža i koalicija
• Organizovanje 3  sajma „NVO Expo sajam NVO“ i 2 donor foruma
• Mentorska podrska OCD u podnošenju inicijativa, komentara i sugestija o javnim politikama
• Kreiranje analiza vezanih za učešće OCD u procesima donošenja odluka na nacionalnom i lokalnom nivou za 2018. i 2020. godinu
• Kreiranje analize u vezi sa javnim finansiranjem OCD za 2018. i 2020. godinu
• Sprovođenje istrazivanja u vezi sa povjerenjem građana u OCD za 2018. i 2020. godinu
• Organizovanje konferencije o podsticajnom okruženju za OCD

Više o samom projektu možete pronaći na sajtu : www.euresursnicentar.me

Projekat Razgovori u društvu – socijalni dijalog za bolju budućnost sprovodi Sindikat doktora medicine Crne Gore u partnerstvu sa Centrom za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO).

Opšti cilj projekta je doprinos ukupnoj demokratizaciji i unaprjeđenju uloge civilnog društva u Crnoj Gori. Specifični cilj 1 projekta je podrška u strukturi i jačanju kapaciteta i uloge OCD-a koje se bave zdravstvenim sektorom u Crnoj Gori; Specifični cilj 2: poboljšanje mehanizama za razmjenu mišljenja i demokratski dijalog.

Rezultati koji će se postići ovim projektom su:

• Ojačani položaj i kapaciteti OCD-a koji se bave zdravstvenim pitanjima u Crnoj Gori i unaprijeđen socijalni dijalog;
• Procijenjen nivo saradnje, uticaja zainteresovanih strana iz zdravstvenog sektora i stanje ljekara u Crnoj Gori i proizvedene preporuke;
• Povećana svijest i promocija važnosti profesionalnih sindikata s naglaskom na zdravstveni sektor.

Glavne aktivnosti projekta su: Kreiranje platforme za zainteresovane strane za zagovaranje i unaprjeđenje zdravstvenog sektora u Crnoj Gori; organizacija početnog sastanka za uspostavljanje platforme; organizacija obuke za članove Platforme o temi strateškog planiranja; organizacija obuke za članove Platforme o temi praćenja i evaluacije javnih politika; organizacija obuke za članove Platforme o tematskim mehanizmima učešća u procesima donošenja odluka; okrugli sto sa EU i regionalnim sindikatima o mehanizmima učešća i zagovaranja za bolje pozicioniranje profesionalnih sindikata; Organizacija škole socijalnog dijaloga; on-line forum za diskusiju (nadogradnja postojećeg vebsajta); istraživanje položaja medicinskih radnika i izrada publikacije sa pratećim preporukama; anketa o burnout-u među ljekarima u Crnoj Gori; Predstavljanje rezultata istraživanja; objavljivanje 10 članaka o stanju u zdravstvenom sektoru u Crnoj Gori; TV emisije o položaju medicinskih radnika i uticaju Profesionalnih sindikata na poboljšanje njihovog stanja; Kampanja na društvenim medijima i izrada 10 infografika o položaju profesionalnog sindikata u zdravstvenom sektoru; Kratki promotivni video snimci;Finalna konferencija.

Ovaj projekta ima za cilj da doprinese osnaživanju žena za aktivno uključivanje u preduzetničke aktivnosti. Specifični cilj projekta je:  Jačanje kompetencija žena za razvoj preduzetničkih ideja.

Rezultati čijim će ostvarivanjem  doći do ostvarenja specifičnog cilja su: R1:Jačanje znanja i vještina žena potrebnih za pokretanje i razvoj preduzetničke poslovne djelatnosti. U cilju realizacije ovog cilja predviđene su sljedeće aktivnosti: Organizovanje obuke za 10 polaznica na temu Pravno-ekonomski okvir za pokretanje biznisa i/ili socijalnog preduzeća, Organizovanje obuke za 10 polaznica na temu definisanje i razvoj održive poslovne ideje, Organizovanje obuke za 10 polaznica na temu unapređenje poslovnih vještina. R2: Uspostavljeno mentorstvo u izradi održivih biznis planova. U cilju realizacije ovog cilja predviđene su sljedeće aktivnosti: Organizovanje ineraktivne radionice za 10 polaznica za pripremu biznis plana, organizovanje mentoring podrške pri izradi održivog biznis plana.

Opšti cilj: Doprinos poboljšanju zapošljivosti i socijalne uključenosti kod mladih. Nezapošljenim visokoobrazovanim osbama se pruža mogućnost da kroz treninge o preduzetničkim i socijalnim kompetencijama unaprijede svoja znanja i vještine koje će doprinijeti njihovoj većoj zapošljivosti i konkurentnosti na tržištu rada. Trening koji se odnosi na aktivno građanstvo će povećati sposobnosti učesnika u cilju njihove veće socijalne uključenosti. Specifični cilj: Poboljšana konkuretnost mladih na tržištu rada. Specifični cilj projekta biće ostvaren realizacijom sljedećih rezultata: Rezultat 1: Ojačane preduzetničke i socijalne kompetencije nezaposlenih mladih osoba.

Rezultat 2: Povećana edukovanost i motivisanost mladih za aktivno učešće u društvenoj zajednici.

Ovaj projekat ima za cilj da doprinese jednakom društvu bez diskriminacije koje je zasnovano na demokratskim principima, dok je specifični cilj projekta: Unaprijeđen položaj OSI i OOSI za aktivno učešće u javnom i političkom životu. Projekat će obuhvatiti 12 predstavnika/ca OOSI, 30 OSI, 10 predstavnika/ca institucija, a indirektna ciljna grupa su organizacije osoba sa invaliditetom. Rezultati koji će se ostvariti projektom su: R1. Unaprijeđen dijalog između institucija, nevladinih organizacija i OSI u oblasti uloge OOSI u poboljšanju položaja LSI. R2. Ojačani kapaciteti 12 predstavnika/ca organizacija osoba sa invaliditetom (OOSI) o javnom zastupanju i pisanju projekata; R3. Povećan nivo znanja 30 osoba sa invaliditetom o učešću u javnom i političkom životu.

I pored napora nadležnih institucija, kreiranja zakonskog i institucionalnog okvira u ovoj oblasti, položaj manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u Crnoj Gori zahtijeva dalje unapredjenje. Pravni okvir postavljen u Ustavu Crne Gore dalje je konkretno razradjen u Zakonu o manjinskim pravima i slobodama, te brojnim drugim sistemskim zakonima ( npr. Zakon o zabrani diskriminacije, Zakon o izboru odbornika i poslanika, Zakon o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola itd.). Institucionalni okvir koji čine; Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, Zaštitnik ljudskih prava i sloboda, Fond za zaštitu i ostvarivanje ljudskih i manjinskih prava, Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina, te nacionalni manjinski savjet predstavljaju solidnu osnovu za realizaciju javnih politika u ovoj oblasti. Ipak, u praksi se  i dalje uočava čitav niz izazova u kojima je potreban dalji aktivan rad i djelovanje. Ovaj projekat ima za cilj da doprinese unapredjenju položaja manjinskih naroda i drugih manjinskih zajednica u Crnoj Gori.

Specifični cilj projekta je: Unaprijedjeno djelovanje  svih aktera u poboljšanju političke participacije manjina

Rezutlati čijom  će realizacijom  doći do ostvarenja specifičnog cilja su: R1. Uspostavljen monitoring učešća manjina u procesima odlučivanja. Predložene aktivnosti za postizanje ovog rezultata su: Sprovodjenje istraživanja o učešću manjina u procesima donošenja odluka, Organizovanje okruglog stola za prezentaciju nalaza istraživanja; R2. Osnaženi kapaciteti NVO koje se bave zaštitom manjina za monitoring javnih politika i javno zagovaranje. Predložene aktivnosti za postizanje ovog rezultata su: Organizovanje obuke za 15 predstavnika/ca NVO koje se bave zaštitom manjina o monitoringu javnih politika u ovoj oblasti, Organizovanje obuke za 15 predstavnika/ca NVO koje se bave zaštitom manjina o javnom zastupanju.

Ovaj projekat ima za cilj da doprinese povećanju stepena povjerenja i saradnje između javne uprave i nevladinih organizacija u Crnoj Gori, te i osnaži nevladine organizacije da aktivno doprinesu jačanju participativne demokratije. Kroz ovaj projekat, nevladine organizacije će se osposobiti da u većoj mjeri učestvuju u procesima izrade javnih politika, što takođe predstavlja važan mehanizam i prostor za stalnu razmjenu mišljenja, argumentacije i razvoj kulture dijaloga izmedju ovih aktera.

Direktna ciljna grupa projekta su: 20 predstavnika/ca javne uprave, 36 predstavnika/ca NVO u Crnoj Gori.

Rezultati projekta su: (1) Unaprijeđen dijalog između javne uprave i NVO o izazovima i preporukama za poboljšanje saradnje i povjerenja i (2) Ojačani kapaciteti 36 predstavnika/ca lokalnih NVO iz tri regije Crne Gore za aktivno učešće u procesu donošenja odluka.

Projektom su sprovedene sljedeće aktivnosti: Izrađeno i objavljeno istraživanje o međusobnoj saradnji i povjerenju između javne uprave i NVO; Organizovana 3 regionalna skupa za predstavljanje istraživanja i diskusiju na temu Javna uprava i NVO – Kako do suštinske saradnje i povjerenja; Organizovane 3 trodnevne obuke za NVO o mehanizmima učešća u procesu donošenja odluka, i Objavljen Priručnik za NVO o participativnoj demokratiji.

Centar za razvoj nevladinih organizacija kao nacionalni partner učestvuje u sprovođenju projekta “Zaštita građanskog prostora – Regionalni centar za razvoj civilnog društva“, koji finansira Sida, a realizuje Balkanska mreža za razvoj civilnog društva i njene članice u zemljama Zapadnog Balkana i Turskoj.

CRNVO u ulozi nacionalnog parnera na projektu izrađuje Monitoring matricu u kojoj će biti sadržani osnovni principi i standardi koji su identifikovani kao neophodni za uspostavljanje pravnog okvira, a u cilju stvaranja podsticajnog okruženja za delovanje civilnog društva. Principi, standardi i indikatori su formulisani uz uzimanje u obzir trenutnog stanja razvoja i diverziteta u državama Zapadnog Balkana i u Turskoj. Oni se oslanjaju na međunarodno garantovane slobode i prava i najbolje regulatorne prakse u Evropskoj uniji i evropskim državama. Cilj Matrice je definisanje optimalne željene situacije za efikasno funkcionisanje i razvoj civilnog društva, dok istovremeno ona ima za cilj postavljanje realističnog okvira koji organi javne vlasti mogu sijlediti i primjenjivati. Imajući u vidu činjenicu da glavni izazovi leže u primjeni, indikatori su definisani tako da prate situaciju na nivou pravnog okvira i praktične primene.

Matrica obuhvata tri oblasti:

• Osnovne pravne garancije za ostvarivanje sloboda;
• Okvir finansijske održivosti organizacija civilnog društva i
• Odnos Vlade i organizacija civilnog društva,

a služiće kao osnov za praćenje razvoja civilnog društva u državama koje učestvuju u projektu.

U odjeljku Publikacije možete pronaći Monitoring matrice na engleskom jeziku za 2013, 2014, 2015, 2016 i 2019. godinu.

Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) je u septembru 2017.godine zapčeo realizaciju projekta , „Moja zajednica-Snažna zajednica!“ koji će trajati do decembra 2019. Projekat je finansiran od strane Evropske unije posredstvom Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, u okviru IPA programa za razvoj civilnog društva 2016 -Civil Society Facility Programme 2016, Montenegro.

Opšti cilj projekta je da osnaži organizacije civilnog društva (OCD) da doprinesu socijalnom, ekonomskom i političkom razvoju lokalne zajednice u Crnoj Gori. Specifični cilj projekta je unaprijeđeno učešće OCD-a kao nezavisnih, stručnih aktera u procesu donošenja odluka i kreiranju lokalnih politika.

Rezultati ostvareni realizacijom ovog projekta su:

1. Unaprijeđen pravni okvir za veće učešće OCD-a u donošenju odluka na lokalnom nivou, u skladu sa najboljim EU praksama i standardima;
2. Osnaženi kapaciteti OCD-a za zastupanje građanskih potreba i transparentnošću i odgovornošću lokalnih samouprava;
3. Poboljšan kvalitet rada, produkata i usluga lokalnih NVO u skladu sa ISO standardom 9001.

Partneri na ovom projektu su NVO Aktiva zona iz Prijestonice Cetinje i Udruženje za razvoj civilnog društva iz Bijelog Polja.

Saradnici su:

– Ministarstvo javne uprave
– Zajednica opština Crne Gore
-Prijestonica Cetinje
-Opština Bijelo Polje

Direktne ciljne grupe su:  lokalne nevladine organizacije (70), lokalni službenici (40), 40 odbornika iz  2 lokalne samouprave.

REALIZOVANE AKTIVNOSTI

• Organizovanje dvije dvodnevne radionice za 40 lokalnih službenika o aktima koji regulišu učešće građana i NVO na lokalnom nivou;

CRNVO je uz podršku Zajednice opština i Ministarstva javne uprave organizovao dvije radionice sa lokalnim službenicima sjevera Crne Gore u cilju upoznavanja i razmjene iskustva predstavnika lokalnih samouprava u primjeni lokalnih propisa kojima je regulisano učešće građana i predstavnika NVO u procesu donošenja odluka, kao i propisa kojima su uređeni oblici saradnje jedinica lokalne samouprave i nevladinih organzacija. Radionice su organizovane u Budvi i Kolašinu, u januaru i februaru 2018. godine i na njima je učestvovalo 45 lokalnih službenika iz svih crnogroskih opština. Cilj radionica je bio da se dobiju komentari, inputi i sugestije od lokalnih službenika o primjeni ovih pravnih akata, njihovim nedostacima u praksi, kao i da se identifikuju preporuke za njihovo unaprjedjenje.  Na radionicama su definisane konkretne preporuke u odnosu na šest postojećih lokalnih odluka koje regulišu učešće lokalnog stanovništva u vršenju javnih poslova, učešće NVO predstavnika u radu radnih grupa, finansiranje NVO programa i projekata, dodjelu zemljišta i prostorija od strane opština na korišćenje NVO i funkcionisanje instituta ,,slobodna stolica”. Preporuke će biti polazna osnova za rad radne grupa koja će kreirati 5 modela akata koji regulišu učešće građana I NVO u donošenju odluka i saradnju sa NVO na lokalnom nivou. Radnu grupu će činiti predstavnici Ministarstva javne uprave, Zajednice opština, Udruženja za razvoj civilnog društva, Aktivne zone i CRNVO-a.

• Organizovanje tri dvodnevne radionice za predstavnike lokalnih NVO o aktima koji regulišu učešće građana i NVO na lokalnom nivou;

Tokom marta i aprila 2018. godine , organizovane su tri radionice sa predstavnicima lokalnih nevladinih organizacija iz južnog, centralnog i sjevernog regiona. Radionice su organizovane u Tivtu, Beranama i Podgorici i na njima je učestvovalo ukupno 57 predstavnika NVO. Cilj radionica je bio dobijanje inputa i sugestija od lokalnih NVO o primjeni pravnih akata kojima je regulisano učešće građana i predstavnika NVO u procesu donošenja odluka, kao i propisa kojima su uređeni oblici saradnje jedinica lokalne samouprave i nevladinih organizacija

• Organizovanje tri foruma sa građanima iz tri crnogorske regije o aktima koji regulišu učešće građana u donošenju odluka;

CRNVO je sa partnerima Udruženjem za razvoj civilnog društva (URCD) i NVO Aktivna zona, tokom aprila i maja mjeseca organizovao tri foruma u Kotoru, Podgorici I Bijelom Polju. Cilj foruma bio je pokretanje diskusije između predstavnika lokalne samouprave, građana i nevladinih organizacija i drugih aktera o mogućnostima za učešće građana u procesu donošenja odluka mimo izbornog ciklusa. Forum je podrazumijevao i pokretanje debate o stepenu informisanja građana o svojim pravima, kao i o dosadašnjoj komunikaciji između građana i lokalne samouprave u cilju kreiranja lokalnih javnih politika.

Zadatak ovog događaja je bio i da u konstruktivnoj atmosferi analizira institut odbornika i odnos odbornik-građanin, kao i moguća unaprijeđenja u tom polju. Prisutni su takođe imali priliku da predlože načine za animiranje građana za učešće u političkom procesu, kao i da diskutuju o ulozi organizacija civilnog društva u gore navedenim procesima. Forum se takođe osvrnuo na moguće modele animiranja građana i organizacija civilnog društva u cilju podsticanja kvalitetnih debata.

• Formiranje i rad radne grupe na kreiranju modela akata koji regulišu učešće građana i NVO u donošenju odluka i saradnju sa NVO na lokalnom nivou;

Radna grupa je formirana u aprilu 2018. godine i njeni članovi su predstavnici Ministarstva javne uprave, Zajednice opština,  CRNVO-a, Aktivne Zone, URCD-a. Radna grupa ima  ukupno 5 članova sa 1 posmatračem koji će obezbjediti tehničku podršku grupi. Članovi radne grupe imaju zadatak da pripreme 5 modela akata iz sljedećih oblasti:

• učešće građana u radu lokalne samouprave;
• imenovanje predstavnika NVO u radnim grupama i tijelima lokalne samouprave;
• finansiranje projekata i programa NVO od javnog interesa iz budžeta opštine;
• dodjela zemljišta i prostorija od strane opštine na besplatno koriscenje NVO;
• korišćenje instituta “slobodne stolice” za NVO- mehanizam za učešće predstavnika NVO  u plenarnom radu lokalnih skupština.

Radna grupa je u period od aprila do decembbra 2018 pripremila 6 modela odluka: Model Odluke o učešću lokalnog stanovništva u vršenju javnih poslova, Model Odluke  o učešću NVO predstvanika u radnim grupama, Model Odluke o uslovima i postupku finansiranja projekata i programa nevladinih organizacija, Model Odluke o dodjeli prostora nevladinim organizacijama na besplatno korišćenje, Model Odluku o Savjetu za saradnju lokalne samouprave sa nevladinim organizacijama i Model Aneksa Poslovnika Skupštine Opštine. Modeli su dostupni na sljedećem linkuhttp://uom.me/wp-content/uploads/2019/02/MODELI-odluka-i-akata.pdf

• Organizovanje Re-granting procedure : Dodjela grantova za projekte lokalnih NVO na teme učešća NVO i građana u radu lokalne samouprave, transparentnost i odgovornost na lokalnom nivou (Program Mojazajednica – Snažna zajednica);

CRNVO je 19. januara 2018. godine objavio konkurs za dodjelu grantova za projekte lokalnih NVO u Crnoj Gori u okviru programa dodjele grantova,,Moja zajednica –Snažna zajednica“.

Poziv za dostavljanje prijedloga projekata u okviru programa dodjele grantova ,,Moja zajednica – Snažna zajednica“  je objavljen na sajtu  http://www.crnvo.me/konkursi-crnvo-vijesti/crnvo-vijesti/poziv-za-dostavljanje-prijedloga-projekata-moja-zajednica, www.urcd.me i www.aktivnazona.me,  kao i putem štampanih i elektronskih medija.

Opšti cilj konkursa bio je jačanje participativne demokratije kroz osnaživanje civilnog društva da aktivno učestvuje u procesu donošenja odluka na lokalnom nivou i stimulisanje podsticajnog pravnog i finansijskog ambijenta za civilno društvo. Pravo prijave na konkurs imale su nevladine organizacije koje ispunjavaju sljedeće kriterijume:

• Da su u skladu sa Zakonom o nevladinim organizacijama registrovane u Crnoj Gori, najmanje godinu dana prije objavljivanja javnog poziva;
• Da djeluju na lokalnom nivou;
• Da im je godišnji prihod u 2016. godini bio veći od 10 000€;
• Da organizacija nije direktni korisnik sredstava programa „Civil Society Facility Montenegro Programme IPA 2016“. Ovo ograničenje se odnosi na organizacije koje su koordinatori/nosioci projekata podržanih kroz IPA 2016 CSF, kao i na partnerske organizacije.

Maksimalni iznos sredstava koja su mogla biti odobrena za pojedinačne projekte u okviru ovog javnog poziva iznosila su 6.000,00€. Minimalni iznos sredstava koja su mogla biti odobrena za pojedinačne projekte u okviru ovog javnog poziva iznosila su 5.000,00 €. Svi podržani projekti moraju obezbijediti sufinansiranje iz drugih izvora, u iznosu od najmanje 10% od ukupnog iznosa granta.

• Organizovanje selekcione procedure pristiglih aplikacija na grant poziv ,,Moja zajednica-Snažna zajednica“

U okviru poziva za dostavljanje prijedloga projekata za projekte lokalnih NVO u Crnoj Gori, za program dodjele grantova ,,Moja zajednica- Snažna zajednica”, pristigle su 22 aplikacije. Rok za dostavljanje aplikacija na konkurs je bio 20.02.2018. do 16h. Evaluaciona komisija koja  je izvršila provjeru pristigle dokumentacije i utvrdila listu nevladinih organizacija čija je projektna dokumentacija ispunila osnovne kriterijume konkursa i koje su dostavile tražene informacije blagovremeno i potpuno. Lista je objavljena na sajtu CRNVO-a i partnera.

Evaluaciona komisija je donijela 26.marta 2018. godine odluku o dodjeli grantova, kojom je podržano ukupno 10 projekata u ukupnom iznosu od 57,546,30 eura. Evaluaciona komisija je donijela odluku nakon sprovedene druge faze evaluacije aplikacija, u kojoj je ocijenila ukupno 18 projekata, koji su prošli prvu fazu evaluacije, odnosno koji su podržani svom propisanom, neophodnom dokumentacijom. Evaluaciona komisija ocjenjivala je projekte u skladu sa evaluacionom bodovnom listom i u odnosu na ostale specifičnosti konkursa, predstavljene u Vodiču za aplikante.

• Organizovanje programa izgradnje kapaciteta za NVO-korisnike grantova u okviru poziva ,,Moja zajednica-Snažna zajednica” o javnom zastupanju, strateskom planiranju i organizacionom menadzmentu, upravljanje projektima, komunikacijama i PR;

Dobitnici grantova imali su priliku da nakon potpisivanja ugovora, u periodu od maja do jula 2018. godine pohađaju program izgradnje kapaciteta. Program je organizovan za NVO koje su korisnici grantove, neposredno prije implementacije njihovih projekata. Program izgradnje kapaciteta se sastojao od četiri treninga koji su neophodni za efikasno sprovođenje projekata svake NVO koja je dobila grant.

I Modul- Organizovanje treninga za dobitnike grantova na temu“Projektno upravljanje “

CRNVO je u periodu od 23-24. aprila 2018.  godine organizovao trening na temu «Projektno upravljanje» za predstavnike/ce 10 NVO, dobitnica grantove u okviru programa dodjele grantova ,,Moja zajednica-Snažna zajednica“. Cilj ovog treninga je bio poboljšanje znanja predstavnika organizacija koje su dobile grantove  o pravilima upravljanja projektima koje će realizovati u narednom periodu. Učesnici treninga su unaprijedili svoja znanja o programskim i finansijskim pravilima projektnog upravljanja, o monitoringu i evaluaciji projekata, kao i o programskom i finansijskom projektnom izvještavanju. Trening je posebno bio fokusiran na prakticna znanja koja ce predstavnici NVO moci da primijene u svojim projektima. Treningu je prisustvovalo 20 predstavnika NVO-dobitnica grantova.  Trening je trajao dva dana i bio je organizovan u hotelu Palas u Petrovcu.

II Modul: Komunikacija i PR

Dvodnevni trening o komunikacijama i PR je organizovan za korisnike grantova u Kolašinu, 10. I 11.maja. Ucesnici su imali mogucnost da rade u grupama na prakticnom pristupu o njihovim komunikacionim vjestinama, vjestinama vodjenja intervjua itd.

III Modul: ,,Javno zastupanje”

Trening je organizovan u Ulcinju, u periodu od 24-25. maja 2018.  godine. Ciljevi treninga su bili povećanje znanja predstavnika/ca NVO o pojmu, značaju i karakteristikama javnog zastupanja, načinu na koji javno zastupanje doprinosi promjeni politika, neophodnim koracima u kampanji javnog zastupanja. Poseban značaj ovog treninga se ogleda u tome što su polaznici imali priliku da na osnovu identifikovanih ključnih problema u svojim opštinama razviju lokalne akcione planove za zastupanje i lobiranje u cilju njihovog rješavanja

IV Modul – Cetvorodnevni trening o strateskom planiranju i organizacionom menadzmentu

Trening je organizovan u Budvi, u periodu od 13. do 16.juna.  Njegoiv ciljevi bili su da poboljša znanje NVO o važnosti procesa strateškog planiranja za dugoročnu održivost i glavnim koracima pri kreiranju strateških dokumenat, kao i o pravilma organizacionog mendazmenta. Tokom praktičnog rada, dobitnici grantova su radili na izradi nacrta strateskih planova svojih organizacija.

Organizovanje monitoring posjeta 10 NVO korisnicima “Moja zajednica zajednica – Jaka zajednica”  grantova i 2 grupna sastanka sa NVO

Grant menadžer CRNVO-a i finansijski menadzer posjetili su u period od avgusta do novembra svaku NVO – dobitnicu granta. Pored toga, organizovana su 2 sastanka sa NVO koje su korisnice grant programa kako bi se analizirao napredak, upoznali se sa mogućim administrativnim i organizacijskim problemima itd. Nakon sastanka, pripremljeni su izvještaji o rezultatima monitoring posjeta koji su proslijedjeni svim organizacijama, sa detaljnim preporukama za efikasniju implementaciju projekata.

Organizovanje jednodnevnog re-granting foruma — “Moja zajednica – jaka zajednica” za korisnike malih grantova koje finansira EU

Kako bi se mjerili efekti svih prethodnih i tekućih procesa re-grantinga, CRNVO je organizovao jednodnevni forum u Podgorici koji se bavio temom re-grantinga i koji se koristio kao platforma za razmjenu informacija  i uspjesnih iskustava , ali i za kreiranje preporuka za buduće pozive u ovoj oblasti. Forumu je prisustvovalo 70 učesnika- organizacija koje su sprovodile regranting programe, korisnici re-granting poziva, predstavnici CRNVO-a i partnera itd.

Projekat Umrežavanjem do boljeg rada (Better Working Through Networking) sproveli su Udruženje mladih sahendikepom Crne Gore i Centar za razvoj nevladinih organizacija, a uz podršku Evropske unije kroz program EIDHR(Evropski instrument za demokratiju i ljudska prava) i Ministarstva javne uprave, čiji se krajnji ishod odnosi na doprinospoboljšanju kvaliteta života i položaju osoba s invaliditetom u Crnoj Gori.

Ciljevi projekta se odnose na doprinos većoj uključenosti organizacija osoba s invaliditetom i osoba s invaliditetom uprocesima kreiranja i implementacije javnih politika u oblasti invalidnosti na nacionalnom nivou, i jačanje kapacitetaorganizacija osoba s invaliditetom za adekvatnije i sveobuhvatnije zastupanje i zagovaranje prava OSI.

Planirani rezultati projekta su:

• Uspostavljena formalna, funkcionalna Mreža organizacija osoba s invaliditetom za zastupanje prava osoba sinvaliditetom;
• Uspostavljen mehanizam za monitoring Strategije za zaštitu od diskriminacije lica sa invaliditetom i promocijujednakkosti
• Podignuta svijesti javnosti o važnosti uključivanja OSI u procesima odlučivanja

Aktivnosti projekta, kojima će se postići rezultati, podrazumijevaju osnivanje Mreže organizacija osoba s invaliditetom, jačanje kapaciteta organizacija osoba s invaliditetom, članica Mreže, kroz treninge (strategijskog planiranja, monitoringa ievaluacije javnih politika u oblasti invalidnosti,  izvještaja iz sjenke, mehanizmima učešća OSI u procesima donošenjaodluka, javnog zagovaranja, i pripreme i sprovođenja projekata finansiranih iz EU fondova) i studijsku posjetu Briselu, istraživanje o primjeni Strategije za zaštitu osoba s invaliditetom od diskriminacije i promociju jednakosti, i formiranjetima za monitoring Strategije, potpisivanje Memoranduma o saradnji s nadležnim ministarstvima, sastanke s donosiocimaodluka, javne debate, konferenciju, besplatno pravno savjetovalište i medijsku kampanju. U sklopu medijske kampanjeće, pored izrade sajta i vizuelnog identiteta projekta (fejsbuk stranica, posteri, lifleti), dvije TV emisije i snimanjadokumentarnog filma, biti organizovano šest info štandova, u šest gradova širom Crne Gore, na kojima će sezainteresovanoj javnosti predstaviti projekat i razgovarati o ljudskim pravima osoba s invaliditetom.

Više o projektu možete pronaći na https://www.facebook.com/MrezaOSI/

Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) je u septembru 2018. započeo realizaciju projekta “Neka se čuje i tvoj glas”, uz podršku Ambasade Kraljevine Holandije u Beogradu. Projekat je realizovan u saradnji sa Agencijom za sprječavanje korupcije.

Projekat ima za cilj stvaranje povoljnog okruženja za zaštitu zviždača u Crnoj Gori, kroz povećanje stepena znanja svih aktera u društvu, kako o zakonskim rješenjima vezanim za zaštitu zviždača u okviru Zakona o sprečavanju korupcije, tako i o značaju institucije zviždača za borbu protiv korupcije i demokratizaciju društva, što je ujedno bio i specifični cilj projekta.

Projektne aktivnosti su: Organizovanje dva jednodnevna predavanja za predstavnike državnih preduzeća, organizovanje šest predavanja za zaposlene u preduzećima i javnim ustanovama koje su osnovale opštine, organizovanje šest jednodnevnih edukativnih događaja – radionice za zaposlene u oblastima “ za posebne rizike “- obrazovanje u tri crnogorska regiona, organizovanje šest jednodnevnih edukativnih događaja – radionice za zaposlene u oblastima„ od posebnog rizika “- zdravstvena zaštita u tri crnogorska regiona, sprovođenje istraživanja o motivaciji zaposlenih u javnom sektoru da izveštavaju o krivičnim djelima korupcije i nivo općeg znanja o uzbunjivačima, Priprema prijedloga praktičnih politika crnogorske i regionalne perspektive, Dan obilježavanja zviždača, Organizacija javne manifestacije za prezentaciju istraživanja i organizovanje panel diskusije.

Projekat ”Civilno društvo za početnike” ima za opšti cilj: Veći aktivizam mladih u Crnoj Gori i viši stepen njihove uključenosti u procese donošenja odluka . Specifični ciljevi projekta su: 1) Povećani znanje i vještine mladih ljudi o civilnom društvu i modelima uključivanja u društvene procese, 2) Osnaženi kapaciteti mladih za prikupljanje srestava za  oblikovanje njihovih aktivističkih ideja.

Projekat podrazumijeva organizovanje  Škola civilnog društva za početnike, za 30 mladih ljudi. Program škole će obuhvatiti teorijska predavnja ali i interaktivne radionice. Teme koje će biti obrađene su koncept i važnost civilnog društva, civilno društvo u Crnoj Gori. Poseban dio biće posvećen predstavljanju važnosti građanskog aktivizma i volonterizma, kao i predstavljanje mogućnosti za uključivanje mladih u društvene procese kroz angažovanje u organizacijama civilnog društva, kao i uloga civilnog društva u procesu evropske integracije. Posebno će se obradjivati i tema o ulozi civilnog društva iz ugla predstavnika Parlamenta i Vlade.

Pored toga projekat će uključiti i obuku za pisanje projekata i prikupljanja sredstava.

Aktivnosti će biti realizovane u Podgorici.

Direktne ciljne grupe: 30 mladih osoba od 18-30 godina

Opšti cilj projekta bio je povećati stepen uključenosti mladih u rad i djelovanje civilnog društva u Crnoj Gori. Specifični cilj projekta bili su: povećano znanje mladih ljudi o civilnom društvu i modelima uključivanja u društvene procese i osnaženi kapaciteti mladih u pisanju i upravljanju projektima u cilju efikasnog i efektivnog uključivanja mladih u procese donošenja odluka.

Ciljna grupa projekta su mladi od 18-30 godina iz sjeverne i južne regije Crne Gore.

Rezultati projektnih aktivnosti imali su indirektan uticaj na sve mlade u Crnoj Gori kroz podsticanje njihovog učešća, na nevladin sektor kroz jačanje kapaciteta njegovog važnog dijela-omladinskih organizacija, ali i na sve građane i građanke Crne Gore kroz promociju građanske participacije koja doprinosi poboljšanju procesa demokratizacije.

Realizacija programa Škole za južnu regiju i realizacija programa Škole za sjevernu regiju.

Predavači na školi su bili   predstavnici crnogorskog civilnog društva, akademski stručnjaci iz oblasti razvoja civilnog društva, kao i predstavnici biznis sektora. Sesije su bile koncipirane tako da uključuju teorijska predavanja, ali i prostor za rad u grupama, interaktivnost i razmjenu mišljenja među učesnicima. Polaznici/e škole su imali priliku da se upoznaju sa konceptom i važnošću civilnog društva, civilnim društvom u Crnoj Gori, ulogom civilnog društva u procesu evropskih integracija, ali i da dobiju uvid u civilno društvo iz ugla predstavnika Parlamenta, Vlade i biznis sektora. Poseban segment bio je posvećen predstavljanju važnosti građanskog aktivizma i volonterizma, kao i predstavljanje mogućnosti za uključivanje mladih u društvene procese

Program škole

Modul I

Dan I: Ideja civilnog društva i uloga civilnog društva u procesu demokratizacije

Polaznicima je predstavljen teorisjki okvir koncepta civilnog društva, različita shvatanja tog pojma u smislu širine aktera koji zapravo spadaju u civilno društvo. Ovaj trening je  težio da polaznicima predstavi mogućnosti na koje civilno društvo može da djeluje, pitanja na koja može da utiče, ali i i da definiše njegov opseg djelovanja.

Dan II: Civilno društvo u praksi

Predavanje je uključilo prenošenje iskustava istaknutih predstavnika civilnog društva. Cilj ove sesije bio je da polaznici vide kako to u praksi funkcioniše jedna nevladina organizacija, da se upoznaju sa njenim aktivnostima, ali i da razmijene mišljenja sa njenim predstavnicima.

U okviru treninga predstavljen je rad dvije nevladine organizacije, jedne sa dugogodišnjim iskustvom rada, te jedne lokalne omladinske aktivističke NVO. Ovaj segment imao je za cilj da pruži uvid u praktično djelovanje civilnog društva.

Trening na temu Civilno društvo u praksi – građanski aktivizam je uključio predstavljanje različitih načina učešća civilnog društva u procesima donošenja odluka. Bavio se dvostranom ulogom civilnog društva u smislu da mora sarađivati sa državnim organima ukoliko želi postići neku promjenu i uticati na aktuelne javne politike,

Predavanje na temu Civilno društvo u procesu evropskih integracija – Pogled iz EU ugla – Kako Evropska unija vidi crnogorski civilni sektor? uključio je  predavanja kroz koja se pokušao dati odgovor učesnicima na poziciju nevladinih organizacija u procesu evropsih integracija, kao i perspektive i izazove sa kojim se suočavaju u svom djelovanju u tom polju.

Dan III: Biznis sektor i civilno društvo-potencijali za saradnju

U okviru predavanja Biznis sektor i građansko društvo-potencijali za saradnju, predstavljene su mogućnosti za uspostavljanje i unapređenje saradnje. U okviru treninga težište je bilo na praktičnom radu u okviru kojeg su polaznici škole radili na razvijanju konkretnih ideja za saradnju sa biznis sektorom.

Socijalno preduzetništvo kao potencijal za održivost nevladinih organizacija: Predavanje je imalo za cilj da predstavi koncept socijalnog preduzetništva kao biznis koncept za budućnost, kao i u poređenju sa tradicionalnim preduzetništvom.

Modul II petodnevnog treninga bio je organizovan u vidu dvodnevnog treninga koji je učesnicima omogućio sticanje konkretnih znanja potrebnih za izradu prijedloga projekata.

Opšti cilj ovog projekta koji je  CRNVO realizovao u partnerstvu sa NVO Nada, NVO Bonum, NVO Bjelopoljski demokratski centar, NVO Novi Horizont, kao i uz podršku Zajednice opština Crne Gore bio je osnaživanje civilnog društva za aktivno učešće u društvenom, ekonomskom i političkom životu u Crnoj Gori. Specifični cilj projekta je kreiranje podsticajnog lokalnog ambijenta za kontiunuiranu transformaciju lokalnih OCD u efikasne i profesionalne aktere.

Realizacijom ovog projekta ostvarena su tri ključna rezultata: formirana su 4 CRNVO lokalna resursna centra za pružanje podrške lokalnim NVO, ojačani su organizacioni i profesionalni kapaciteti lokalnih NVO i unaprjijeđen je podsticajni ambijent za djelovanje NVO na lokalnom nivou.

Tokom ovog projekta realizovane su sljedeće projektne aktivnosti:

• Osnivanje Savjetodavne projektne grupe;
• Organizacija intezivnog programa jačanja kapaciteta za predstavnike lokalnih resursnih centara: obezbjeđivanje pravnih, finansijskih i tehničkih savjeta za OCD, strateškog planiranja i organizacionog menadžmenta, pisanja projekata i građanske participacije u donošenju odluka, promocije i upoznavanja sa sistemom osiguranja kvaliteta i ISO 9001 standarda u četiri centra;
• Jednomjesečna praksa predstavnika 4 lokalna centra u CRNVO;
• Potpisivanje memoranduma o saradnji između CRNVO i 4 lokalna centra;
• Pružanje usluga lokalnim OCD-a od strane lokalnih centara;
• Sprovođenje istraživanja o podsticajnom okviru na lokalnom nivou;

Cilj ovog istraživanja je praćenje implementacije regulative kojom se uređuje saradnja između lokalnih samouprava i nevladinih organizacija, kao i javnost i transparentnost rada lokalnih samouprava tokom 2015. i prve polovine 2016. godine. Takođe, istraživanje sadrži informacije o stavovima predstavnika nevladinih organizacija i lokalnih samouprava, odnosno ocjene stepena njihovog zadovoljstva realizacijom svakog od zakonom propisanih oblika saradnje: informisanja,konsultovanja, učešća NVO predstavnika u radu radnih grupa/tijela, organizovanja zajedničkih događaja, finansiranja projekata, kao i obezbjeđivanja uslova za rad NVO. Istraživanje je takođe bilo fokusirano i na javnost i transparentnost rada lokalnih samouprava, jer je upravo ispunjenost ovih principa preduslov za djelovanje NVO i obavljanje njihovih funkcija na lokalnom nivou, kao i za saradnju sa lokalnom samoupravom. Cilj istraživanja bio je i analiza problema koji su prisutni u saradnji lokalne samouprave i nevladinih organizacija, kao i u samom radu lokalne samouprave i pronalaženje jasnih i direktnih načina za prevazilaženje postojećih problema. Izvještaj o okviru za djelovanje NVO na lokalnom nivou možete pronaći na linku http://www.crnvo.me/crnvo-publikacije/crnvo-publikacije

• Organizacija treninga za 60 lokalnih OCD-a na teme: strateški marketing, organizacioni menadžment, pisanje predloga za projekte, prikupljanje sredstava i građanska participacija u procesu donošenja odluka;
• Organizovanje javnoh diskusija na teme saradnje opština i NVO, saradnje biznis sektora i NVO, finansiranje NVO iz javnoh fondova itd;

Organizovanje završne konferencije ,,LOKALNO.ODGOVORNO.TRANSPARENTNO“

Opšti cilj projekta bio je  povećati stepen uključenosti mladih u rad i djelovanje civilnog društva u Crnoj Gori. Specifični cilj projekta bio je povećano znanje mladih ljudi o civilnom društvu i modelima uključivanja u društvene procese.

Projektne aktivnosti su bile namjenjene mladima od 18-29 godina, srednjoškolce, studente i dijelom članove omladinskih nevladinih organizacija.

Rezultati projektnih aktivnosti imali su indirektan uticaj na sve mlade u Crnoj Gori kroz podsticanje njihovog učešća, na nevladin sektor kroz jačanje kapaciteta njegovog važnog dijela-omladinskih organizacija, ali i na sve građane i građanke Crne Gore kroz promociju građanske participacije koja doprinosi poboljšanju procesa demokratizacije.

Glavne projektne aktivnosti

U okviru projekta realizovana je Škola civilnog društva. Program škole je realizovan kroz dva modula. Prvi modul bio je organizovn u vidu petodnevnog treninga. U okviru ovog modula trening su pohađali mladi od 18 do 29 godina iz svih regiona Crne Gore. Predavanja su obuhvatala teorijska predavanja, ali i interaktivne radionice, te uključila prostor za diskusiju i grupni rad.  Prvi modul je bio  podijeljena na pet cjelina od kojih je svaki uključivao nekoliko tema, grupisanih po srodnosti oblasti. Polaznici škole su imali priliku da se u poznaju sa konceptom i važnošću civilnog društva, civilnim društvom u Crnoj Gori, ulogom civilnog društva u procesu evropskih integracija, ali i da dobiju uvid u civilno društvo iz ugla predstavnika Parlamenta, Vlade i biznis sektora. Poseban segment bio je posvećen predstavljanju važnosti građanskog aktivizma i volonterizma, kao i predstavljanje mogućnosti za uključivanje mladih u društvene procese.

Dan I: Ideja civilnog društva

Tema prvog dana treninga bio je da polaznicima predstavi teorisjki okvir koncepta civilnog društva, različita shvatanja tog pojma u smislu širine aktera koji zapravo spadaju u civilno društvo. Koji su zadaci civilnog društva? Kako civilno društvo doprinosi razvoju cjelokupnog društva? Koji su to nužni predulovi za postojanje aktivnog civilnog društva? Ovaj trening je  težio da polaznicima predstavi mogućnosti na koje civilno društvo može da djeluje, pitanja na koja može da utiče, ali i i da definiše njegov opseg djelovanja.

Dan II: Uključivanje građana  u proces donošenja odluka

Ovaj trening imao je za cilj da pruži uvid u praktično djelovanje civilnog društva. Trening na temu Civilno društvo i javne politike je uključio predstavljanje različitih načina učešća civilnog društva u procesima donošenja odluka. Bavio se ambivalentom ulogom civilnog društva u smislu da mora sarađivati sa državnim organima ukoliko želi postići neku promjenu i uticati na aktuelne javne politike, ali i po svojoj prirodi istovremeno mora kritikovati i djelovati kao korektivni faktor vlasti. Ovaj trening imao je  i za cilj da predstavi poziciju civilnog društva u odnosu na tri strukture vlasti –zakonodavnu, izvršnu, sudsku. U tom kontekstu, predavanje je podrazumijevalo odnos civilnog društva i Vlade, Parlamenta, ali i lokalnih samouprava.

Dan III: Civilno društvo u praksi

Ovaj trening uključio je  prenošenje iskustava istaknutih predstavnika civilnog društva. Cilj ove sesije bio je da polaznici vide kako to u praksi funkcioniše jedna nevladina organizacija, da se upoznaju sa njenim aktivnostima, ali i da razmijene mišljenja sa njenim predstavnicima. U okviru treninga predstavljen je rad dvije nevladine organizacije, jedne sa dugogodišnjim iskustvom rada, te jedne lokalne omladinske aktivističke NVO. Ovaj trening težio je da polaznicima pruži teorijsku osnovu pojma ‚‚građanin” i ‚‚građanski aktivizam”. Ovaj modul predstavio je različite modele građanskog aktivizma i različite načine na koje pojedinci mogu učestvovati u društvenim procesima u svojoj zajednici. Naročita pažnja bila je posvećena korišćenju razvoja tehnologije i internet alata koji u velikoj je mjeri olakšavaju mobilizaciju građana, ali i kreiraju nove izazove za civilno društvo.

Dan IV: Civilno društvo u zaštiti ljudskih prava i Biznis sektor i civilno društvo-potencijali za saradnju

U okviru prvog dijela polaznici škole su upoznati sa mogućnostima uticaja ornaizacija civilnog društva u zaštiti ljudskih prava, kao i sa konkretnim aktivnostima koji su predhodnom periodu ralizovani u ovoj oblasti.

Drugi dio uključio je  posjetu jednoj od državnih institucija koja njeguje praksu saradnje sa civilnim društvom – posjeta Ombudsmanu. Zvaničnici te institucije osim svog rada predstavili su polaznicima načine na koje oni sarađuju sa civilnim društvom i predstavili neke od pozitivnih primjera saradnje. Cilj ove bio je  da se radna atmosfera iz konferencijske sale, na jedan dan prebaci na teren, kako bi polaznici na konkretnim primjerima osjetili praktičan rad civilnog sektora.

U okviru predavanja Biznis sektor i građansko društvo-potencijali za saradnju, predstavljene su mogućnosti za uspostavljanje i unapređenje saradnje. U okviru treninga težište je bilo na praktičnom radu u okviru kojeg su polaznici škole radili na razvijanju konkretnih ideja za saradnju sa biznis sektorom.

Biznis sektor i civilno društvo-potencijali za saradnju – Ovaj dio treninga imao je za cilj da polaznicima predstavi civilno društvo u kontekstvu razvoja novih događaja. Sve intenzivniji procesi globalizacije, sve intenzivnije međusektorsko povezivanje koje prevazilazi nacionalne granice nameću i nove oblike djelovanja civilnog društva.

Dan V: Civilno društvo u procesu evropskih integracija

Ovaj trening uključio je  predavanja kroz koja se pokušao dati odgovor učesnicima na poziciju nevladinih organizacija u procesu evropsih integracija, kao i perspektive i izazove sa kojim se suočavaju u svom djelovanju u tom polju, naročito imajuću u vidu veliki broj nadnacionalnih organizacija. Posebno pažnja je posvećena kontekstu odnosa na balkanu i trenutne političke situacije u kojoj je dominantan politički cilj, pridruživanje Evropskoj uniji, nameće organizacijama civilnog društva temu evropskih integracija.

U okviru ovog segmenta škole, organizovan je razgovor sa ambasadorima. Polaznici škole su imali priliku da razgovaraju sa Njegovom ekselencijom Mitjom Močnikom, Ambasadorom Slovenije u Crnoj Gori i gospođom Milicom Serdarević,zamjenicom Ambasadora Slovačke u Crnoj Gori.

Drugi modul bio je organizovan u vidu trodnevnog treninga koji je učesnicima omogućio sticanje konkretnih znanja potrebnih za izradu prijedloga projekata. Ovaj modul uključio je rad na konkretnim projektnim idejama kroz sve segmente  aplikacione forme i obuhvatio je sljedeće teme: Projektni ciklus; Analiza potreba; Logika intervencije; Obrazloženje problema; Ciljevi i podciljevi projekta; Aktivnosti projekta; Budžet projekta; Održivost projekta i Monitoring i evaluacija projekta. Realizacijom ove obuke, polaznici su stekli zaokružen set znanja i vještina neophodnih za razumjevanje koncepta civilnog društva i uspješno djelovanje u civilnom sektoru.

Objavljivanje zbornika radova polaznika Škole – polaznici škole, ali i mladi koji nisu direkto bili uključeni u realizaciju projeka imali su priliku raditi na tekstovima/esejima na teme koje se tiču civilnog društva i aktivnog građanstva, ali i na teme koje su polaznici prepoznali kao važne za mlade u Crnoj Gori. Cilj Zbornika radova bio je da obezbijedi prostor mladima da iznesu svoje stavove o civilnom društvu, građanskom aktivizmu, razvoju demokratije u Crnoj Gori, stanju u oblasti ljudskih prava,  procesu evropske integracije, ucescu mladih u politickom zivotu  Crne Gore. Najbolji radovi objavljeni u zborniku radova. Zbornik je štampan u 100 primjeraka a online izdanje zbornika distribuirano je putem mejling lista i društvenih mreža.

Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) je period od oktobra 2016. do novembra 2017. godine realizovao je projekata “Neka se čuje i tvoj glas”, uz podršku Ambasade Kraljevine Holandije u Beogradu. Projekat je realizovan u saradnji sa Agencijom za sprječavanje korupcije.

Projekat  je imao za cilj stvaranje povoljnog okruženja za zaštitu zviždača u Crnoj Gori, kroz povećanje stepena znanja svih aktera u društvu, kako o zakonskim rješenjima vezanim za zaštitu zviždača u okviru Zakona o sprečavanju korupcije, tako i o značaju institucije zviždača za borbu protiv korupcije i demokratizaciju društva, što je ujedno bio i specifični cilj projekta.

Glavne aktivnosti projekta

Realizacija javne kampanje u cilju promovisanja uloge zviždača u borbi protiv korupcije

Kampanja je imala za cilj informiše i edukuje građane o potrebi i mogućnostima za pružanje podrške zviždačima, te da smanji predrasude i stereotipe koji se vezuju za zviždače. Pored ovoga, kampanja je imala za cilj i da ohrabri zaposlene u javnom i privatnom sektoru da prijave korupciju. Za potrebe javne kampanje, koja je trajala tri mjeseca, bili su kreirani promotivni video spotovi, radio reklama i bilbord.

Promotivni materijal kreiran za potrebe kampanje, možete pogledati na sljedećim linkovima:

https://www.youtube.com/watch?v=1mwFwBM8rag

https://www.youtube.com/watch?v=bJQPjDj2Im8

https://www.youtube.com/watch?v=mpYtQ8q60yM

https://www.youtube.com/watch?v=HNoFE5-N4Ds

Provođenje istraživanja: Informisanost gražana/ki o zviždačima i motivacija da se prijavi korupcija

Istraživanje je provedeno tokom marta 2017. godine, na uzorku od 1017 ispitanika. Cilj istraživanja javnog mnjenja bio je utvrditi percepciju, informisanost, stavove i iskustva građana, sa posebnim akcentom na zaposlene u javnom i privatnom sektoru, vezanih za pojma “zviždač”, zkonski okvir za zaštitu zviždača, te motivisanost zaposlenih da prijave ugrožavanje javnog interesa koje upućuje na postojanje korupcije.

Istraživanje je obuhvatilo dvije povezane cjeline, prva se odnosila na informisanost i percepciju značaja zviždača u društvu, a drugi na percepciju i stavove vezane za korupciju, kao i motivaciju da se ukaže na korupciju. Ovo je bilo prvo istraživanje ovog tipa u Crnoj Gori, jer do sada nijesu postojali podaci o stavovima gradjana o zviždačima. Naš cilj bio je da u ovoj oblasti stvorimo polaznu osnovu i na bazi preciznih podataka razvijamo dalji dijalog o zviždačima u Crnoj Gori.

Istraživanje Informisanost gražana/ki o zviždačima i motivacija da se prijavi korupcija možete preuzeti ovdje.

Organizovanje obuka za zaposlene u javnom sektoru

U okviru projekta realizovane su tri obuke za lica koja su u organima vlasti određena za postupanje po prijavama zviždača u javnom sektoru.

Predavanja za zaposlene u javnom sektoru organizovana su s ciljem povećanja znanja zaposlenih u javnom sektoru o zaštiti zviždača u Crnoj Gori, njihovom značaju u borbi protiv korupcije, kao i o najboljim praksama u ovoj oblasti. Obuka je imala za cilj da se lica koja su u organima vlasti određena za postupanje po prijavama zviždača osposobe za vođenje postupka po prijavama, da se upoznaju sa dužnostima kao i obavezama organa vlasti na koje se prijava odnosi.

Kroz program obuke prošla su 62 predstavnika ministarstava i drugih državnih institucija, koji su određeni za postupanje po prijavama zviždača. Sva predavanja su organizovana i realizovana u saradnji sa Agencijom za prevenciju korupcije, Odsjekom za postupanje po prijavama zviždača i zaštitu zviždača. Obuke su bile podijeljene na dva dijela. Prvi dio je bio fokusiran na značaj i ulogu zviždača i najboljih praksi u oblasti njihove zaštite u regionu i Evropi. U drugom dijelu predavanja državni službenici su bili detaljno upoznati sa zakonskim okvirom i procedurama u ovoj oblasti koje su utvrđene Zakonom o sprječavanju korupcije, kao i iskustvima Agencije u postupanju po prijavama zviždača, kao i obavezama lica određenih za prijem i postupanje po prijavama zviždača, te o pravima i obavezama zviždača. U okviru obuke organizovana je interaktivna radionica, a učesnici su imali priliku da kroz praktični rad saznaju više o konkretnom postupku.

Organizovanje obuke za zaposlene u privatnom sektoru

U okviru projekta realizovana je obuka za lica koja su određena za postupanje po prijavama zviždača u privatnom sektoru.

Predavanja za zaposlene u privatnom sektoru organizovana su s ciljem povećanja znanja zaposlenih o zaštiti zviždača u Crnoj Gori, njihovom značaju u borbi protiv korupcije, kao i o najboljim praksama u ovoj oblasti. Obuka je imala za cilj da se lica koja su u privatnim kompanijama određena za postupanje po prijavama zviždača osposobe za vođenje postupka po prijavama, da se upoznaju sa dužnostima kao i obavezama kao i dužnostima nadležnih organa u preduzećima u slučajevima podnošenja navedenih prijava.

Kroz program obuke prošlo je 17 predstavnika privatnih kompanija, koji su određeni za postupanje po prijavama zviždača, ali i zaposleni koja nisu određena za postupanje po prijavama zviždača, obzirom da ova zakonska odredba još uvije nije na adekvatan način implementirana.  Polaznici su bili predstavnici privrednih društava koja su veliki poreski obveznici, s akcentom na privredna društva iz bankarskog i sektora osiguranja. Sva predavanja su organizovana i realizovana u saradnji sa Agencijom za prevenciju korupcije, Odsjekom za postupanje po prijavama zviždača i zaštitu zviždača. Obuka je bila podijeljena na dva dijela. Prvi dio je bio fokusiran na značaj i ulogu zviždača i najboljih praksi u oblasti njihove zaštite u regionu i Evropi. U drugom dijelu predavanja polaznici obuke su bili detaljno upoznati sa zakonskim okvirom i procedurama u ovoj oblasti koje su utvrđene Zakonom o sprječavanju korupcije, kao i iskustvima Agencije u postupanju po prijavama zviždača, kao i obavezama lica određenih za prijem i postupanje po prijavama zviždača, te o pravima i obavezama zviždača. U okviru obuke organizovana je interaktivna radionica, a učesnici su imali priliku da kroz praktični rad saznaju više o konkretnom postupku.

Organizovanje obuke za predstavnike medija

Obuka je organizovana u cilju povećanja znanja predstavnika medija o konceptu zaštite zviždača, njihovim pravima i ulozu u borbi protiv korupcije, kao i značaju saradnje medija i zviždača.  Obuci su prisustvovali  predstavnici 7 medija.

Predavanje je realizovano u saradnji sa Agencijom za prevenciju korupcije, Odsjekom za postupanje po prijavama zviždača i zaštitu zviždača. Predavanje je bilo posvećeno sljedećim temama: zakonski okvir i procedure u ovoj oblasti koje su utvrđene Zakonom o sprječavanju korupcije, kanalima izvještavanja i njihovom funkcionisanju u praksi, kao prava i obaveze zviždača u Crnoj Gori. Fokus obuke bio je usmjeren na otvaranju kanala saradnje medija, državnih institucija i nevladinih organizacija koje se bave ovom temom i važnošću ove saradnje u borbi protiv korupcije i zaštiti zviždača.

Organizovanje tri obuke za predstavnike lokalne samouprave i nevladine organizacije u centralnom, sjevernom i južnom region Crne Gore

U okviru projekta realizovane su tri obuke za lica koja su u organima lokalne samouprave određena za postupanje po prijavama zviždača, te za lokalne nevladine organizacije.

Predavanja za zaposlene u organima lokalne samouprave i lokalne nevladine organizacije organizovana su s ciljem povećanja znanja o zaštiti zviždača u Crnoj Gori, njihovom značaju u borbi protiv korupcije, kao i o najboljim praksama u ovoj oblasti. Obuka je imala za cilj da se lica koja su u organima lokalne samouprave određena za postupanje po prijavama zviždača osposobe za vođenje postupka po prijavama, da se upoznaju sa dužnostima kao i obavezama organa vlasti na koje se prijava odnosi.

Kroz program obuke prošla su 67 predstavnika lokalne samouprave iz svih opština u Crnoj Gori, koji su određeni za postupanje po prijavama zviždača. Sva predavanja su organizovana i realizovana u saradnji sa Agencijom za prevenciju korupcije, Odsjekom za postupanje po prijavama zviždača i zaštitu zviždača. Obuke su bile podijeljene na dva dijela. Prvi dio je bio fokusiran na značaj i ulogu zviždača i najboljih praksi u oblasti njihove zaštite u regionu i Evropi. U drugom dijelu predavanja državni službenici su bili detaljno upoznati sa zakonskim okvirom i procedurama u ovoj oblasti koje su utvrđene Zakonom o sprječavanju korupcije, kao i iskustvima Agencije u postupanju po prijavama zviždača, kao i obavezama lica određenih za prijem i postupanje po prijavama zviždača, te o pravima i obavezama zviždača. U okviru obuke organizovana je interaktivna radionica, a učesnici su imali priliku da kroz praktični rad saznaju više o konkretnom postupku.

Organizacija okruglog stola ,,Zaštita zviždača u Crnoj Gori i zemljama regiona“

Okrugli sto je realizovan  kao završna aktivnost u okviru projekata “Neka se čuje i tvoj glas”, sa ciljem predstavljanja svih rezultata i nalaza projekta, ali i razmjene regionalnih i nacionalnih iskustava. Okrugli sto, na kojem je učešće uzelo 40 učesnika, bio je posvećen osvrtu na dosadašnju primjenu zakona koji regulišu zaštitu zviždača u Crnoj Gori i regionu. Poseban segment bio je posvećen predstavljanju primjera iz prakse, odnosno dosadašnjih iskustva zviždača iz Crne Gore i regiona.

Pored ovoga, okrugli sto je predstavljao priliku da svi relevantni akteri iz Crne Gore i regiona razmjene iskustva i mišljenja o ključnim izazovima u pogledu zaštite zviždača na ovim prostorima i eventualnom unaprijedjenju zakonskih rješenja u toj oblasti.

Centar za razvoj nevladinih organizacija CRNVO  je tokom 2015. godine  realizovao projekat  I civilno društvo odlučuje!  koji finansira Evropska Unija, a kojim upravlja Delegacija Evropske Unije u Crnoj Gori.

Opšti cilj ovog projekta, koji je CRNVO realizovao u partnerstvu sa Mrežom instituta i škola za javnu upravu u centralnoj i istočnoj Evropi (NISPAcee) i NVO Bonum, kao i uz podršku Uprave za kadrove i Kancelarije za saradnju sa nevladinim organizacijama je doprinos većoj participaciji organizacija civilnog društva u kreiranju i implementaciji javnih politika u Crnoj Gori. Specifični cilj projekta je poboljšana saradnja između Vlade i organizacija civilnog društva u procesu oblikovanja i sprovođenja javnih politika.

Glavne aktivnosti ovog projekta su:

• Organizovanje dvodnevnog pilot seminara za 20 državnih službenika na temu „Saradnja između organa državne uprave i OCD”
• Organizovanje 4 dvodnevna seminara za 70 državnih službenika na temu „,Saradnja između organa državne uprave i OCD”
• Kreiranje priručnika za praktičnu primjenu Uredbe o načinu i postupku ostvarivanja saradnje organa državne uprave i nevladinih organizacija
• Kreiranje priručnika za praktičnu primjenu Uredbe o postupku i načinu sprovođenja javne rasprave u pripremi zakona
• Organizovanje 6 trodnevnih treninga za 70 predstavnika nevladinih organizacija na temu ”Kreiranje javnih politika i javno zastupanje” u južnom, centralnom i sjevernom regionu Crne Gore
• Kreiranje i podnošenje 4 sažetka praktičnih politika
• Sprovođenje monitoringa o implementaciji legislative vezane za saradnju između organa državne uprave i OCD i učešće OCD u kreiranju javnih politika
• Objavljivanje izvještaja o monitoringu implementacije legislative koja se odnosi na saradnju između državnih organa i OCD
• Organizovanje regionalnih sastanaka i predstavljanje Izvještaja o monitoringu implementacije legislative koja se odnosi na saradnju između državnih organa i OCD
• Organizovanje studijske posjete za 10 predstavnika OCD Slovačkoj
• Kreiranje baze podataka predstavnika OCD koji su uključeni u rad radnih grupa i drugih radnih tijela koje formiraju organi državni uprave
• Sprovođenje istraživanja/ankete o stavovima građana o OCD
• Organizovanje nacionalne konferencije „Saradnja između Vlade i OCD”

Sve navedene aktivnosti su uspješno realizovane, uz visoku posvećenost svih partnera i saradnika na ovom projektu. Sve projektne aktivnosti su od posebnog značaja za zadatak radne grupe za izradu Predloga uredbe o izmjenama i dopunama Uredbe o načinu i postupku ostvarivanja saradnje organa državne uprave i nevladinih organizacija i Predloga uredbe o izmjenama i dopunama Uredbe o postupku i načinu sprovođenja javne rasprave u pripremi zakona. Naime, CRNVO je u okviru kreiranja priručnika za praktičnu primjenu Uredbe o načinu i postupku ostvarivanja saradnje organa državne uprave i nevladinih organizacija i priručnika za praktičnu primjenu Uredbe o postupku i načinu sprovođenja javne rasprave u pripremi zakona, a u saradnji sa Kancelarijom za saradnju sa nevladinim organizacijama, pripremio i objavio dvije publikacije:

1. Smjernice za primjenu Uredbe o načinu i postupku ostvarivanja saradnje organa državne uprave i nevladinih organizacija i
2. Smjernice za primjenu Uredbe o postupku i načinu sprovođenja javne rasprave u procesu pripreme zakona

Smjernice imaju za cilj da približe i olakšaju razumijevanje i primjenu rješenja, koje ove uredbe sadrže, odnosno da na najbolji način usmjere rad organa državne uprave u pogledu uključivanja nevladinih organizacija i cjelokupne zainteresovane javnosti u procesu izrade i implementacije javnih politika. One su prvenstveno namijenjene državnim službenicima i namještenicima, koji primjenjuju Uredbu u svakodnevnom radu, kao i nevladinim organizacijama, građanima i ostaloj zainteresovanoj javnosti u cilju njihove bolje informisanosti o raspoloživim mehanizmima i aktivnijem učešću u procesima pripreme i primjene javnih politika.

U okviru sprovođenja monitoringa o implementaciji legislative vezane za saradnju između organa državne uprave i OCD i učešće OCD u kreiranju javnih politika, CRNVO je sproveo istraživanje o primjeni Uredbe o načinu i postupku ostvarivanja saradnje organa državne uprave i nevladinih organizacija i Uredbe o postupku i načinu organizovanja javne rasprave za 2014. godinu i na osnovu rezultata tog istraživanja objavio Izvještaj ,,Civilno društvo u kreiranju i primjeni javnih politika- godišnji monitoring izvještaj“. Izvještaj sadrži podatke o tome koliko su organi državne uprave poštovali i primjenjivali pravila propisana ovim uredbama u periodu od 01. januara 2014. do 31. decembra 2014. godine, koji su glavni problemi u njihovoj primjeni i pruža preporuke za njihovu efikasniju primjenu. U prvom dijelu izvještaja predstavljene su opšte informacije o značaju donošenja navedenih uredbi, ciljevima i metodologijiistraživanja. Drugi dio izvještaja sadrži rezultate istraživanja u vezi sa realizovanjem postupka informisanja, konsultovanja NVO od strane organa državne uprave, omogućavanja učešća predstavnika NVO u radu radnih grupa itijela koja obrazuju organi državne uprave, kao i organizovanja konsultacija zainteresovane javnosti i rasprava u pripremizakona. Izvještaj se fokusira na transparentnost ovih postupaka, kao i na konkretne probleme u praksi. U trećem dijelu izvještaja, predstavljeni su zaključci i preporuke za unaprjeđenje primjene ovih postupaka.

Takođe, CRNVO je kreirao bazu podataka predstavnika NVO koji su uključeni u rad radnih grupa i drugih radnih tijela koje formiraju organi državni uprave, na osnovu postupka koji je propisan Uredbom o načinu i postupku ostvarivanja saradnje organa državne uprave i nevladinih organizacija. Baza podataka je dostupna na sajtu www.radnegrupenvo.me i sadrži pregled učešća predstavnika NVO u radnim grupama i tijelima, koje su organi državne uprave formirali tokom 2014. godine i 2015.godine

Pored navedenih aktivnosti, CRNVO je u okviru ovog projekta realizovao 5 dvodnevnih seminara na temu „,Saradnja između organa državne uprave i OCD” za državne službenike, Seminarima je prisustvovalo 52 državnih službenika i namještenika. Kao krajnji proizvod ovih seminara, CRNVO, Uprava za kadrove i Kancelarija za saradnju su pripremili specifični program obuke za sticanje i unaprjeđivanje znanja i vještina u oblasti saradnje  organa državne uprave i nevladinih organizacija. Ovaj program je Uprava za kadrove uvrstila u svoj zvanični program obuka. Takođe, CRNVO je organizovao 6 trodnevnih treninga na temu ”Kreiranje javnih politika i javno zastupanje”. Ove treninge je pohađalo 75 predstavnika nevladinih organizacija iz južnog, centralnog i sjevernog regiona Crne Gore.

Centar za razvoj nevladininih organizacija bio je partner je na regionalnom projektu „Aquis balkanskog civilnog društva – Jačanje javnog zastupanja, monitoring kapaciteta i potencijala organizacija civilnog društva“ u saradnji sa Balkanskom mrežom za razvoj civilnog društva (BCSDN network) i Evropskim centrom za neprofitno pravo (ECNL)

Glavni ciljevi projekta su jačanje osnova za monitoring i zastupanje po pitanjima vezanim za održivost civilnog društva na nacionalnom i regionalnom nivou kao i jačanje struktura za integraciju i učešće organizacija civilnog društva u politikama EU i procesima pristupanja, kako na nacionalnom, tako i na evropskom nivou. Projekat traje četiri godine, a 2013. godina je bila prva godina realizacije.

Glavni dio projekta odnosi se na istrživanje o stanju podsticajnog okvira za razvoj civilnog društva koje organizacije partneri na projektu sprovode svaka u svojim zemljama. Kao polazna tačka za monitoring okvira za razvoj civilnog društva kreirana je Monitoring Matrica sa regionalno definisanim standardima i indikatorima koji se odnose na legislativu, ali i na njeno sprovođenje. Monitoring matrica se sastoji iz tri oblasti:

• Oblast 1: Osnovne pravne garancije sloboda
• Oblast 2: Finansijska vitalnost i održivost organizacija civilnog društva
• Oblast 3: Odnos Vlada- organizacije civilnog društva

Indikatori su kreirani tako da definišu optimalni nivo ispunjenosti standarda za razvoj civilnog društva, a njihova je posebna važnost u tome što se odnose na legislativu, ali i na situaciju u praksi. CRNVO je do sad izradio dva izvještaja o podsticajnom okviru za razvoj civilnog društva, i to za 2013 i 2014. Godinu. U pripremi je izrada izvještaja koji se odnosi na 2015. godinu. Metodologija izvještaja odnosi se na analizu dostupnih zakonskih, strateških i drugih domaćih, ali i reginalnih dokumenata, kao i na sprovođenje anketa, intervjua i fokus-grupa. Nalazi od posticajnom okviru za razvoj civilnog društva u Crnoj dio su regionalnog izvještaja koji daje pregled situacije u osam zemalja učesnica na projektu.

Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) je u periodu od maja do novembra 2015. godine realizovao projekat ,,Jačanje saradnje između lokalnih samouprava i građana“ uz podršku Misije OEBS-a u Crnoj Gori. Glavni cilj ovog projekta je jačanje saradnje između lokalnih samouprava, nevladinih organizacija i građana kroz usmjeravanje njihovog dijaloga u procesu upravljanja na lokalnom nivou. Takođe, ciljevi ovog projekta su jačanje principa dobrog upravljanja u lokalnim samoupravama, kao i unaprjeđenje okruženja za održivi razvoj civilnog sektora i njihovo efikasno i efektivno učešće u procesu odlučivanja na lokalnom nivou. Ovaj projekat je nastavak aktivnosti koje CRNVO realizuje uz podršku Misije OEBS-a u Crnoj Gori u cilju jačanja saradnje između lokalnih samouprava, nevladinih organizacija i građana.

U okviru ovog projekta realizovane su sljedeće aktivnosti:

• Treninzi na temu građanske participacije u donošenju odluka, modela saradnje između opštine i civilnog sektora i ostvarivanja prava na slobodan pristup informacijama za predstavnike lokalne samouprave i NVO u opštinama Berane, Nikšić i Budva;
• Treninzi na temu javnog zastupanja i lobiranja za predstavnike NVO, u opštinama Berane, Nikšić i Budva;
• Forumi za građane u cilju podsticanja učešća građana u donošenju i implementaciji odluka i rješavanju problema u lokalnoj zajednici, u opštinama Berane, Nikšić i Budva;
• Sastanci između lokalnih odbornika, građana i NVO, u opštinama Berane, Nikšić i Budva.

Građani, predstavnici nevladinih organizacija, predsjednici mjesnih zajednica i predstavnici organa lokalne uprave iz Berana, Budve i Nikšića su u okviru realizovanih aktivnosti definisali spisak preporuka za unaprjeđenje stanja u njihovim zajednicama. Preporuke su podijeljene u tri oblasti:

• preporuke za unaprjeđenje stanja u oblasti građanske participacije u donošenju odluka;
• preporuke za unaprjeđenje stanja u oblasti saradnje sa nevladinim organizacijama;
• preporuke za unaprjeđenja stanja u mjesnim zajednicama.

Na sastancima između lokalnih odbornika, građana i predstavnika NVO je razgovarano o mogućnostima rješavanja utvđenih problema i realizacije usvojenih preporuka.

CRNVO je, kao organizacija posvećena jačanju lokalnih samouprava u Crnoj Gori, je tokom 2014. godine realizovaoprojekat koji je imao za cilj osnažene kapacitete lokalnih samouprava, ovoga puta u oblasti učešća građana i saradnje sa civilnom sektorom. Projekat je bio fokusiran na monitoring primjene zakonske regulative koja definiše procese učešća građana, saradnju sa civilnim sektorom, kao i transparentnost i odgovornost u radu lokalnih samouprava u Crnoj Gori. Ovaj projekat bio je nastavak aktivnosti koje  CRNVO sprovodi već duži niz godina, u želji da poboljša saradnju lokalne samouprave i lokalnih nevladinih organizacija i unaprijedi dalji proces uspostavljanja principa dobrog upravljanja. Monitoring se sastojao iz podnošenja zahtjeva za slobodan pristup informacijama, održavanju fokus grupi i pretrage internet sajtova crnogorskih lokalnih samouprava. Zahtjevi za slobodan pristup informacijama upućeni su dvadeset jednoj crnogorskoj opštini, i to po dva zahtjeva iz sve tri oblasti monitoringa, što daje broj od ukupno 126 zahtjeva. Prvom grupom zahtjeva iz oblasti građanske participacije na lokalnom nivou pratili smo sprovođenje Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni list Crne Gore”, br. 38/12) u dijelu koji uređuju članovi 99-116, statuta opština (u dijelu u kom se odnose na predmetnu oblast) i Odluke o učešću lokalnog stanovništva u vršenju javnih poslova.

U okviru dijela koji se tiče saradnje između lokalne samouprave i nevladinih organizacija, vršili smo monitoring primjeneZakona o lokalnoj samoupravi (član 116) kao i stepena usklađenosti sledećih dokumenata: Odluke o kriterijumima, načinu i postupku raspodjele sredstava NVO, Odluke o Sporazumu o saradnji Skupštine opštine i nevladinih organizacija, Odluke o Savjetu za saradnju lokalne samouprave sa nevladinim organizacijama, Odluke o načinu i postupku učešćalokalnog stanovništva u vršenju javnih poslova, Poslovnika Skupštine opštine, na osnovu Modela koje je predložilaZajednica opština Crne Gore.

Trećim dijelom zahtjeva koje smo takođe podijelili u dvije grupe tražili smo informacije iz oblasti transparentnosti iodgovornosti lokalne samouprave koje su uređene Zakonom o lokalnoj samoupravi (član 138). U cilju prikupljanja štodetaljnijih podataka i ispitivanja nivoa saradnje lokalnih samouprava i nevladinih organizacija organizovano je 14 fokusgrupa, sa ukupno 32 predstavnika lokalnih vlasti i 57 predstavnika civilnog sektora.  Po dvije fokus grupe, jedna sapredstavnicima lokalnih samouprava, a druga sa predstavnicima nevladinih organizacija, održane su u Podgorici, Kolašinu, Nikšiću, Beranama, Pljevljima, Baru i Herceg Novom.  Fokus grupe su predstavljale način da dođemo dokonkretnih iskustava opština i nevladinih organizacija i da dopunimo informacije dobijene putem odgovora na zahjtev zaslobodan pristup informacijama.   Fokus grupama sa predstavnicima lokalnih samouprava prisustovali su uglavnomčlanovi Sekretarijata za društvene djelatnosti i sekretari skupštine, dakle oni koji se kroz svoj rad najčešće susreću sapitanjima koja uključuju nevladine organizacije. Ove fokus grupe bile su dobar izvor informacija o direktnoj saradnji sanevladinim organizacijama, kao i o tome kako su uređene određene procedure u procesu odlučivanja. S druge strane, fokus grupe sa predstavnicima nevladinih organizacija omogućile su uvid u to u kojoj se mjeri zapravo sprovode određenepravne regulative i koliko su lokalne samouprave otvorene za saradnju sa nevladinim organizacijama kada dođe dokonkretnih slučajeva.     Osim prikupljanja podataka, fokus grupe su se pokazale korisnim i iz razloga što su poslužile zarazmjenu iskustava i dobrih praksi među učesnicima. Nakon prikupljanja potrebnih podataka, organizovan jekonsultativni sastanak sa predstavnicima lokalnih samouprava u cilju zajedničkog pregleda nalaza, ali i definisanja štokvalitetnijih preproruka. Izvještaj o ispunjenosti principa dobrog upravljanja u jedninicama lokalne samoupravepredstavljen je u novembru na događaju kome su prisustvovali predstavnici lokalnih vlasti iz većine crnogorskih opština, kao i medija.  Izvještaj sadrži nalaze istraživanja sprovedenog u 21 crnogorskoj opštini za 2013. godinu koji su pokazalinedovoljan stepen transparentnosti rada crnogorskih opština, djelimičnu, ali ne i zadovoljavajuću saradnju  organa lokalneuprave sa nevladinim organizacijama, kao i izuzetno nizak stepen učešća građana u procesu donošenja odluka.

Nakon predstavljanja nalaza izvještaja, održana je panel diskusija ”Kako do moderne, efikasne i odgovorne lokalnesamouprave”, na kojoj su govorili: Dragoslav Šćekić, predsjednik Opštine Berane; Mišela Manojlović, sekretarkaSekretarijata za lokalnu samoupravu, Glavni grad-Podgorica; Ljubinka Radulović, pomoćnica generalnog sekretara, Zajednica opština Crne Gore; Aleksa Bečić, odbornik u parlamentu Glavnog grada Podgorica i Boris Marić, Centar zagrađansko obrazovanje. Rezultati ovog projekta ukazali su na glavne probleme lokalnih samouprava kada se radi u učešćugrađana u procesu donošenja odluka, a pomogli su definisanju preporuka i smjerova u kojima treba težiti poboljšanju.

Centar za razvoj nevladinih organizacija je u septembru 2015. godine započeo realizaciju projekta ,,Zaštita zviždača-gdjese nalazi Crna Gora“, uz podršku Britanske amabasade u Podgorici. Cilj ovog projekta je unaprijeđenje normativnogokvira u oblasti zaštite zviždača, kao i umrežavanje i uspostavljanje saradnje između institucija i pojedinaca koji rade  na  zaštiti zviždača u Crnoj Gori, regionu i zemljama Evropske unije.

Ključne aktivnosti ovog projekta:

• Priprema i objavljivanje publikacije ,,Zaštita lica koja prijavljuju korupciju u Evropskoj uniji i u Zapadnom Balkanu- prakse Evropskog suda za ljudska prava i gdje se Crna Gora nalazi”;
• Organizovanje jednodnevne konferencije na temu ,,Zaštita lica koja prijavljuju korupciju u Evropskoj uniji i u Zapadnom Balkanu- prakse Evropskog suda za ljudska prava i gdje se Crna Gora nalazi”.

Realizacija projekta počela je u junu 2014. Glavne aktivnosti projekta su: organizovanje škole društveno odgovornog poslovanja i socijalnog preduzetništva, mentoring proces, izrada priručnika za osnivanje socijalnih preduzeća, organizovanje Sajma društveno odgovornog poslovanja i socijalnog preduzetništva.

U početnoj fazi projekta sprovedenoj u toku 2014. odine održana je Škla društveno odgovornig poslovanja i socijalnog preduzetništva, potom trening o pisanju društveno odgovornih akcija i trening o kreiranju društveno odgovorne strategije.

U sklopu ovog projekta, u toku prošle godine izrađen je Vodič za osnivanje socijalnih preduzeća. Vodič je izraz je potrebe da se na jednom mjestu predstave informacije o tome kako se društveno korisne ideje mogu pretočiti u preduzetnički model poslovanja koji kao takav doprinosi rješavanju društvenih problema, prije svega nezaposlenosti i siromaštva. Danas u svijetu postoji veliki broj socijalnih preduzeća pokrenutih od strane pojedinca ili grupe koji na jedinstven način balansiraju između svojih poslovnih ciljeva i potrebe da doprinesu dostizanju socijalne pravde. Ta preduzeća, promoteri inovativnog i alternativnog pristupa rješavanju ekonomskih i društvenih problema, pokazala su se jako korisnim za društveni razvoj, naročito u godinama nakon ekonomske krize. Korišćenje biznis alata i metoda sa ciljem ostvarenja pozitivnih društvenih promjena, poseban je vid poslovanja koji danas ne samo da je poželjan već i neophodan, pogotovo maloj zemlji kao što je Crna Gora. Prepoznali smo da u Crnoj Gori postoji sve više ljudi koji žele da pokrenu svoj biznis koji bi istovremeno bio posvećen rješavanju određenih društvenih problema. To su ljudi sa velikom pokretačkom energijom, entuzijazmom i vizijom, ali nerijetko i ljudi kojima nedostaju praktična znanja o pokretanju i vođenju preduzeća. Stoga je ova publikacija namijenjena prvenstveno njima. Podijeljena u šest poglavlja, publikacija objašnjava značenje pojma socijalnog preduzetništva i detaljno opisuje sve korake koje je neophodno preduzeti za osnivanje i uspješno vođenje socijalnog preduzeća. Takođe, poseban segment posvećen je predstavljanju neophodnih motivacionih faktora za pokretanje jednog ovakvog preduzeća. Vodič koji Vam predstavljamo nastao je dijelom kao adaptacija britanske publikacije A business planning guide to developing a social enterprise i publikacije Biznis po meri čoveka koju je pripremio Smart Kolektiv.

Vodiž za osnivanje socijalnih preduzeća dostupan je ovdje.

U toku 2015. godine sproveden je i mentoring program za sve zaintresovane za osnivanje socijalnih preduzeća. Predstavnici šest nevladinih organizacija, učesnica mentoring programa prošli su mentoring program, koji je rezultirao sa šest biznis planova. Program su vodili biznis i finansijski mentori. U sklopu programa, polzanici su izvršili sve potrebne biznis analize, sa kojima će u budućem periodu nastupati pred potencijalnim donatorima.

Produkt ovog projekta je baza podataka društveno odgovornih preduzeća. Baza podataka „Društveno odgovorna rješenja“ ima za cilj da obezbijedi sistematizovanu prezentaciju primjera društveno odgovornih mjera/projekata preduzeća u Crnoj Gori, ali i da doprinese osvijetljavanju novog pristupa u organizovanju privredne djelatnosti kroz promovisanje koncepta društvenog/socijalnog preduzetništva.

Osim besplatne promocije za preduzeća koja se prijave za korišćenje baze podataka, dokumentovanje primjera društveno odgovornih aktivnosti i projekata na jednom mjestu može poslužiti i kao inspiracija i izvor ideja za druga preduzeća koja su spremna da aktivno rade na unaprjeđenju stepena društvene odgovornosti.

Sa druge strane, društvena/socijalna preduzeća kao preduzeća koja posluju u društvene svrhe na ovaj način dobijaju mogućnost da se predstave najširoj javnosti, promovišu svoje proizvode i usluge i pronađu kupce, ali i podržavaoce svog rada.

Korisnici baze podataka takođe imaju mogućnost da se registruju i tako obezbijede sebi besplatne dvomjesečne primjerke elektronskog časopisa o društveno odgovornom poslovanju ali i da dobiju besplatan primjerak Vodiča za pokretanje socijalnih preduzeća.

Baza podataka društveno odgovornih preduzeća dostupna je ovdje.

Završna aktivnost projekta bilo je organizovanje Sajma društveno odgovornog poslovanja i socijalnog preduzetništva. Sajam je organizovan 24. aprila 2015. godine u Atlas Capital centru.

Sajam je okupio  predstavnike svih sektora koji sprovode društveno odgovorne aktivnosti i bave se promocijom ovog koncepta, kao i koncepta socijalnog preduzetništva.

Ukupno 26 izlagača, među kojima su bila i dva univerziteta, dvije fondacije, mnoga preduzeća i udruženja, predstavili su svoje društvene misije i pokazali kako se dobro poslovanje ne svodi samo na ostvarivanje profita, već da kvalitet poslovanja zavisi i od odnosa prema zaposlenima, kupcima, životnoj sredini, lokalnoj zajednici i ranjivim grupama.
Sajam je otvorila izvršna direktorka Centra za razvoj nevladinih organizacija, gospođa Ana Novaković, ministarka rada i socijalnog staranja, gospođa Zorica Kovačević, i počasni konzul Kraljevine Norveške, gospodin Majkl Malvebo, ukazavši na značaj saradnje svih aktera u cilju izgradnje boljeg i prosperitetnijeg društva.

Sajam je imao preko 100 posjetilaca, a bio je i prodajnog karaktera. Svi posjetioci su dobili promotivni materijal kroz koji su mogli da se upoznaju sa konceptom socijalnog preduzetništva, ostvarenjima izlagača, radom Centra za razvoj nevladinih organizacija.
U okviru Sajma održana je i panel diskusija na temu Razvoj socijalnog preduzetništva u Crnoj Gori i regionu na kome su govorili izvršni direktor Smart Kolektiva iz Srbije, Neven Marinović, projekt menadžer fondacije Mozaik iz Bosne i Hercegovine, Dženan Šarić, gospođa Senka Kovačević ispred Ministarstva rada i socijalnog staranja, i šef TACSO kancelarije u Crnoj Gori, Goran Đurović. Panelisti su predstavili primjere dobre prakse iz oblasti socijalnog preduzetništva i istakli značaj daljeg razvoja ovog koncepta u Crnoj Gori kako kroz mjere Vlade, tako i uz doprinost ostalih zainteresovanih strana.

Ovaj projekat je doprinijeo podizanju svijesti kompanija, nevladinih organizacija, ali i građana o važnosti društveno odgovornog poslovanja, kao i predstavio koncept socijalnog preduzetništva. Nevladine organizacije koje funkcionišu kao socijala preduzeća, imala su priliku da predstave svoj rad široj javnosti, ali i da ojačaju svoje kapacitete kroz stiacnje konkretnih znanja i vještina funkcionisanja na tržištu, kreiranja biznis plana i plasiranja proizvoda.

Centar za razvoj nevladinih organizacija je i nakon završetka projekta nastavio da prati rad socijalnih preduzeća i institucionalne uslove za njihov razvoj. Krajem godine sproveden je intenztivni program ispitivanja potreba socijalnih preduzeća koja funkcionišu na teritoriji Crne Gore, a rezultiraće Analizom čije je objavljivanje planirano za prvi kvartal 2016. godine.

Projekat je  posvećen monitoringu implementacije regulative kojom se uređuje učešće građana u kreiranju i primjeni javnih politika na lokalnom i nacionalnom nivou, saradnja između nevladinih organizacija i organa državne uprave i lokalnih samouprava, kao i propisa kojima je regulisano djelovanje nevladinih organizacija u Crnoj Gori.

Ključni rezultat ovog projekta je izrada Izveštaaj o praćenju primene zakonskog i institucionalnog okvira zafunkcionisanje OCD. Ovaj rezultat je u potpunosti postignut sprovođenjem sledećih aktivnosti i podaktivnosti: razvojmetodologije i akcionog plana za praćenje, sprovođenje monitoringa i izrada izveštaja o monitoringu koji se odnose naprimenu zakonskog i institucionalnog okvira za funkcionisanje civilnog sektora.

Glavno postignuće ovog projekta je izrada pomenutog Izvještaja koji uključuje:

• Izvještaj o ostvarivanju principa dobrog upravljanja u lokalnoj samoupravi u Crnoj Gori,
• Izvještaj o sprovođenju Uredbe o načinu i postupku saradnje državnih organa i OCD,
• Izvještaj o sprovođenje Uredbe o načinu i postupku sprovođenja javne rasprave u pripremi zakona i
• Izveštaj o primeni zakona o nevladinim organizacijama.

Opšti cilj projekta: Povećano učešće organizacija civilnog društva u procesu izrade i realizacije javnih politika. Specifični cilj projekta: Unaprijeđen institucionalni okvir za povećano učešće organizacija civilnog društva u procesu pripreme i primjene javnih politika.

Opšti cilj projekta: Cilj prekograničnog projekta ,,Civilno društvo i lokalna samouoprava u jačanju socijalne kohezije u Albaniji i Crnoj Gori“ je viši stupanj integracije, razvoja i saradnje civilnog društva u programskom području (u opštinama Bar,Danilovgrad,Berane,Plav, Bušati,vau Dejes, Kopliku i Dajči). Specifični cilj projekta: Povećan nivo razmjene ideja i znanja između nevladinih organizacija, opštinskih grupa i lokalnih samouprava u programskom području.

REALIZOVANE AKTIVNOSTI:

Projekat je realizovan u partnerstvu sa Centrom za promjene rješavanje konflikata Partners-Albanija.   Ključne aktivnosti koje su realizovane u toku 2012. godine su:

• Organizovanje treninga na temu ,,Javno zastupanje“ za predstavnike NVO i opštinskih grupa u opštini Berane, Crna Gora;

Sa treninga ,,Javno zastupanje” u Beranama

• Organizovanje treninga na temu ,,Mobilizacija zajednice“ za predstavnike NVO i opštinskih grupa u opštini Kopliku,Albanija;
• Organizovanje treninga na temu ,,Socijalna inkluzija“ za predstavnike NVO i opštinskih grupa u opštini Bušati, Albanija;

Sa treninga,,Socijalna inkluzija“ u Bušati

• Organizovanje treninga na temu ,,Građanska participacija u procesu donošenja odluka“ za predstavnike NVO i opštinskih grupa u opštini Danilovgrad, Crna Gora;

Organizovanje radionice za predstavnike nevladinih organizacija i lokalnih samouprava u opštini Plav, Crna Gora.

Opšti cilj projekta: Aktivan doprinos građana/ki nevladinih organizacija procesu evropskih integracija Crne Gore.Specifični cilj projekta: Ojačani kapaciteti NVO za aktivno učešće u procesu evropskih integracija Crne Gore.

REALIZOVANE AKTIVNOSTI:

Ključne aktivnosti koje su realizovane u okviru projekta ,,Škola za NVO za pregovore o pristupanju EU i fondovima EU” su:

• Organizovanje predavanja na temu „Sadržaj i struktura pregovora, pregovarački timovi i pravo javnosti na informisanje“

• Organizovanje predavanja “Uloga nevladinih organizacija u praćenju pregovora o pristupanju EU-iskustva ad hoc Koalicije 15 hrvatskih NVO”;
• Organizovanje predavanja “Uvođenje decentralizovanog sistema upravljanja fondovima EU u Crnoj Gori- koraci koje smo napravili, koraci koji slijede i mogućnosti koje se otvaraju za nevladine organizacije nakon uvođenja DISa”;
• Organizovanje treninga na temu ,,Pisanje prijedloga projekata za EU fondove”;
• Organizovanje treninga na temu  ,,Programsko i finansijsko izvještavanje za potrebe projekata finansiranih od strane EU”;
• Objavljivanje publikacije „Pregovori o pristupanju EU i fondovi EU- šta treba znati”.

Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) u partnerstvu sa MANS-om i Televizijom Vijesti je u periodu od 10. 09. 2013. do 10. 09. 2014. realizovao projekat ,,Zaštita zviždača u Crnoj Gori”. Ciljevi ovog projekta su unaprijeđenje efikasnih mehanizama za borbu protiv korupcije, kao i unaprijeđenje normativnog okvira, besplatne pravne pomoći i javne svijesti za zaštitu zviždača u Crnoj Gori. Projekat je finansijiski podržan od strane Ambasade SAD u Podgorici.

Ključne aktivnosti ovog projekta bile su:

• Priprema analize crnogorskog, regionalnog i međunarodnog zakonodavstva – CRNVO
• Izrada Modela zakona o zaštiti zviždača- CRNVO
• Organizovanje javne debate u cillju predstavljanja Modela zakona o zviždačima- CRNVO
• Postavljanje platforme Ushaidi – MANS
• Dalji razvoj bezbednosti elektronske baze podataka -MANS
• Pružanje besplatne pravne pomoći uzbunjivačima – MANS
• Podnošenje predmeta nadležnim institucijama – MANS
• Konceptualizacija 5 TV emisija – TV Vijesti
• Istraživanje problema – TV Vijesti
• Produkcija 5 TV emisija – TV Vijesti

Opšti cilj projekta „Kurs za predstavnike NVO za upravljanje projektima iz EU fondova” je: Aktivan doprinos građana/ki nevladinih organizacija procesu evropskih integracija Crne Gore.

Specifični cilj projekta je: Ojačani kapaciteti NVO za upravljanje projektima iz EU fondova.

Ciljne grupe u ovom projektu bile su nevladine organizacije koje se bave pitanjima pravosuđa i temeljnih ljudskih prava, obrazovanjem, socijalnom politikom i zaštitom životne sredine. Projekat je realizovan u periodu od 21. jula 2013. do 21. januara 2014.

Sledeće aktivnosti su realizovane u okviru projekta:

• Raspisivanje oglasa za Kurs za predstavnike NVO za upravljanje projektima iz EU fondova i selekcija kandidata/kinja;
• Organizovanje treninga ,,Praktična izrada projektnih prijedloga za nacionalni IPA fond“
• Organizovanje treninga na temu Organizovanje treninga ,,Praktična izrada projektnih prijedloga za IPA programe prekogranične saradnje”;
• Organizovanje press konferencije povodom završetka Kursa i dodjela sertifikata polaznicima/ama.

Opšti cilj projekta je jačanje uloge civilnog društva u Crnoj Gori u procesu integracije u EU. Projekat će doprinijeti ostvarenju ovog cilja postizanjem specifičnog cilja projekta: Poboljšano učešće civilnog društva u promovisanju, praćenju i zalaganju za reforme u oblasti osnovnih prava i vladavine prava u skladu sa standardima EU tokom pregovaračkog procesa. Postizanjem ovog cilja, OCD i građani izvršiće veći pritisak na vladine institucije da otvoreno razgovaraju o glavnim izazovima i preprekama u oblasti vladavine zakona i reformi osnovnih prava i doprinesu demistifikovanju pregovaračkog procesa za javnost.

Očekivani rezultati projekta su:

1. Stvorena održiva platforma među nacionalnim i lokalnim crnogorskim OCD za zajedničke akcije u praćenju poglavlja 23, izveštavanju i zagovaranju reformi za sveobuhvatnu zaštitu osnovnih prava i vladavine zakona u Crnoj Gori;
2. Uspostavljena dugoročna saradnja između ad hoc koalicije hrvatskih OCD i crnogorske ad hoc koalicije u pripremi izvještaja iz sjenke o uspjehu reformi u oblasti pravosuđa i osnovnih prava u Crnoj Gori;
3. Podignuta svijest šire javnosti o efektima i koristima pregovaračkog procesa o poboljšanju pristupa pravosuđu i osnovnim pravima.